Zakaz startu wyborach na szczeblu samorządowym dla partii politycznych i wystawiania przez nich kandydatów, do tego zakaz agitacji i ograniczony wpływ na obsadzanie składów komisji wyborczych. To główne założenia projektu ustawy o zmianie kodeksu wyborczego, a konkretnie zapisów kodeksu, które dotyczą wyborów na szczeblu samorządowym.

Projekt zmian przygotowywanych przez ekspertów stowarzyszenia Rzeczpospolita Samorządna to odpowiedź na próby ograniczania roli samorządów i zwiększania ich upartyjnienia. Skąd tak zdecydowana propozycja samorządowców? – Samorząd słabnie na rzecz państwa zawłaszczającego sobie różnego rodzaju kompetencje, które powinny być realizowane przez samorząd – przekonuje Dariusz Stasiak Radny Sejmiku Województwa Dolnośląskiego.

– Dzisiaj kiedy władze Państwowe zajmują się nie tylko drogami ale również stołówkami, przedszkolami, żłobkami redystrybuując pieniądze na te cele, widać bardzo wyraźnie, że państwo próbuje wejść w kompetencje samorządu – dodaje.

Odpowiedzią na te zakusy powinno być, zdaniem przedstawicieli stowarzyszenia Rzeczpospolita Samorządna, całkowite ograniczenie roli partii politycznych w wyborach lokalnych. – Konstytucja jest gwarantem funkcjonowania samorządów i chcielibyśmy, żeby w konstytucji było również zagwarantowane to, że samorządy nigdy nie będą ograniczane w swojej działalności i że będą miały możliwość realizowania tych celów do których zostały powołane – tłumaczy Paweł Wybierała Kierownik Biura Rzeczpospolita Samorządna.

To właśnie wprowadzenie w życie konstytucyjnej zasady równości wobec prawa – w tym wypadku wszystkich podmiotów biorących udział w wyborach samorządowych (położenie kresu faworyzowaniu partii politycznych w wyborach samorządowych) jest głównym uzasadnieniem proponowanych zmian.

– To odpartyjnienie sfery samorządu terytorialnego i upodmiotowienie samorządów terytorialnych oraz ich organów i przedstawicieli. Umożliwienie realnego skorzystania z biernego prawa wyborczego większej rzeszy zainteresowanych – wylicza Paweł Wybierała.

Proponowane zmiany

Propozycje zmian w projektowanej korekcie kodeksu wyborczego dotyczą zapisów dotyczących wyborów lokalnych w trzech obszarach: tworzenia komitetów wyborczych, zgłaszania kandydatów i kontroli wyborów, w tym kontroli finansowej.

Twórcy propozycji nowych przepisów proponują między innymi:

• By komitety wyborcze tworzyły jedynie stowarzyszenia, organizacje społeczne lub wyborcy, partie i koalicje partii straciłyby taką możliwość
• Nazwy komitetu nie mogły by zawierać nazwy lub skrótu partii politycznej i nie mogły do tych partii nawiązywać, również na poziomie logotypu czy znaku graficznego
• Zakazu agitacji byłby rozszerzony o partie polityczne, które nie mogłyby prowadzić kampanii w lokalnych wyborach

W obszarze kontroli wyborów zmiany dotyczyłyby z kolei:

• Wprowadzenia społecznej kontrolę nad finansami komitetów przez możliwość zgłaszania zastrzeżeń do sprawozdań finansowych, między innymi przez wyspecjalizowane stowarzyszenia.
• Ograniczenie faworyzowania partii politycznych w obsadzaniu terytorialnych i obwodowych komisji wyborczych. Obecnie mogą to robić przede wszystkim partie, które w poprzednich wyborach wprowadziły swoich przedstawicieli do sejmików wojewódzkich i do sejmu. W proponowanych zmianach ograniczone byłoby to tylko do partii sejmowych.

W trzecim obszarze dotyczącym wystawiania kandydatów, zmiany również są zdecydowane:

• Partie straciłyby możliwość zgłaszania kandydatów na radnych
• Podobne ograniczenie pojawiłoby się w zgłaszaniu kandydatów na wójtów, burmistrzów i prezydentów
• Zabronione byłoby też wskazywanie na poparcie partii politycznej dla danego kandydata w wyborach bezpośrednich.

Proponowane zmiany popiera wielu samorządowców, jednym z nich jest Prezydent Lubina Robert Raczyński, który przekonuje: – System prawny, który w Polsce obowiązuje i jest coraz ostrzej wdrażany, wyklucza coraz większą grupę osób z aktywności obywatelskiej. Państwo polskie nie wzmacnia ruchów obywatelskich, nie wzmacnia samoorganizacji, która jest jednym z filarów i istotą samorządu.

O Stowarzyszeniu Rzeczpospolita Samorządna

Stowarzyszenie Rzeczpospolita Samorządna zrzesza jednostki samorządu terytorialnego wszystkich szczebli. Zostało założone przez Województwo Dolnośląskie, Powiat Lubiński, Gminę Miejską Lubin, Gminę Siechnice i Gminę Ścinawa. W 2019 roku do Stowarzyszenia dołączyły: Gmina Wołów i Gmina Miękinia.

Celem stowarzyszenia jest wspieranie rozwoju społecznego, gospodarczego i kulturowego, integracja wspólnot lokalnych, promocja i realizacja wspólnych interesów jednostek samorządu terytorialnego.